Hoop

Afgelopen woensdagavond keek ik twee programma’s die we hadden opgenomen op 14 oktober (Sobibor het kamp dat niet bevrijd werd en Er reed een trein naar Sobibor). Op die datum, 77 jaar geleden, brak daar opstand uit. De uitzendingen wilde ik zien omdat ook mijn opa daar is vergast (de opa uit het gedicht Vrijheid: Met mijn hand op zijn schouder/Kijkend naar de blauwe lucht/Dacht ik aan hen/Oma/En de opa/Die ik slechts uit verhalen ken).
Beide programma’s stonden in het teken van Jules Schelvis; een van de achttien mensen die dit vernietigingskamp heeft overleefd.
De waanzin van dat systeem. Het wegkijken van mensen. “We zaten in volgepakte trams en de mensen stonden rijen dik langs de kant te kijken. Niemand greep in”, sprak hij.
Over het Internationale Rode Kruis dat zich de hele oorlog ver weg heeft gehouden van de kampen. De mensen in de kou heeft laten staan. Precies wat mijn vader zei.
En ik moest denken aan het Holocaust Namenmonument. Het kunstwerk van Daniël Liebeskind dat eindelijk, zo lang na de oorlog en na veel protest van omwoners, er tóch komt. Amsterdammers. Wat is er eigenlijk zo heldhaftig, barmhartig en vastberaden aan hen? Ah natuurlijk, de Februaristaking van 25 februari 1941, de aanleiding voor dit devies. En wat deden ze na die datum?
Nog steeds vraag ik me af hoe het heeft kunnen gebeuren dat 6 miljoen mensen zijn vermoord omdat ze Jood waren. Hoezo? Wat gebeurt er in je verstand om daadwerkelijk te menen dat Joden dood moeten? Ik snap er niks van. Helemaal niks. Het is en blijft walgelijk.
Wij mensen denken reteslim te zijn, maar we zijn te stom om voor de duvel te dansen. Anders zouden we tenminste hebben geleerd verdraagzaam te zijn naar elkaar.
Vergelijk ons eens met de dierenwereld. Dieren doden omdat ze moeten eten. Ze slapen, jagen, vreten en gaan weer slapen. Er is geen bezit, ze verlangen niet naar meer. Er is een duidelijke hiërarchie. Er is niks zieligs aan de jacht van het ene dier op het andere. Zielig is hoe mensen proberen over een ander te heersen, hoe ze elkaar doden, uitmoorden of proberen te hersenspoelen. Ik noem nog maar eens China en de Oeigoeren. Hoe kan het dat dit gebeurt? En hoe reageert de wereld? Niet. Af en toe berichtgeving erover in een krant, maar er is nog geen regering die heeft gezegd: dit kan niet. Dit moet onmiddellijk stoppen.
We kijken toe. Opnieuw.
Gelukkig heeft Forum voor Democratie zichzelf deze week zo goed als opgeheven.
Is er toch nog hoop.

Liever luisteren?