Inmiddels is het een jaar later. Wekenlang spookt vandaag door mijn hoofd. Heeft u dat ook, dat u schrikt wanneer deze datum word uitgesproken? Twee afspraken heb ik en het voelt alsof ik daarmee heiligschennis pleeg. Deze dag moet ik rouwen en wenen. De tranen die de afgelopen tijd opwelden en stopten nu vrijelijk laten gaan.
Zoals het ook papa gebeurde, in zijn laatste maanden, weken, dagen en zelfs uren vlak voor hij stierf.
Altijd heeft hij erover gesproken, zeker wanneer je ernaar vroeg. In de verteltrant van het spannende avontuur. Het verhaal van de overtocht met de Lemmerboot, verscholen onder de rokken van de dames uit de Jordaan, is legendarisch. En zijn jaren in Friesland: alsof van geen oorlog sprake was.
Behoudens dat ene aspect dat hij verstopte of onderdrukte, de complexiteit van de materie weergevend.
Beschermend vertellen was het. Zodat wij wel wisten maar pas op het laatst zijn daadwerkelijk verdriet zagen.
‘Ze hebben genomen zonder te vragen. Nooit, nooit, nooit meer komen ze terug.’ Zei hij huilend. Zijn normaal gesproken ondeugende ogen waren dof en ik kon zien hoe herinneringen aan hem voorbijtrokken. Met het naderend eind in zicht was zijn levenskracht en de wil díe pijn te vermijden, gebroken.
Gapend grote gaten
Onregelmatig gekarteld
En zwart gerand
Zorgvuldig toegedekt
Met het fijnste verband.
Dichtte ik en daarna stokte het. Woorden die kunnen beschrijven hoe hij het verdriet en de voortdurende pijn de rest van zijn leven had meegedragen, ontbraken. Hij die het hart op zijn tong droeg, kon pas op het allerlaatst zijn emoties kwijt. Toen sprak hij over hen en hoeveel hij ze had gemist, steeds en telkens weer.
Geen psycholoog kon hem helpen – wist hij, na aansporingen van mijn kant hulp te zoeken.
‘Ik ben alleen maar een interessant geval, zíj kunnen iets van mij leren. Maar ze zullen nooit begrijpen, ze kúnnen ook nooit begrijpen wat ik van binnen voel.’
Papa, zoals ik hem meedraag, was optimistisch. Vaak maakte hij ergens een grapje van. Maar hij was ook bloedserieus, volgde de politiek nauwkeurig en vertelde over jullie opa die bij de radio zat te luisteren naar de Socialisten. Hij was geen geleerde – ook dat was hem ontnomen – maar wel een wijs man.
‘Wij zijn allen egoïsten, we willen niemand kwijt.’ Woorden die hij sprak na mama’s overlijden. Had ik toen moeten beseffen dat hij daarmee een inkijk gaf in de alomvattende leegte die hem vulde?
Het is een jaar na het overlijden van mijn eindeloos lieve papa, vlak voor 4 mei. Ik treur om zijn lijden en de oorlog die altijd bleef doorwoekeren.
Inmiddels weet ik: gemis geeft gapend grote gaten.
In innige omhelzing,
Je nichie ♥
Mirjam mijmert 